Εκπαιδευτικό Σενάριο
«Η παραγωγή της Ελιάς και του Λαδιού»
1. Συνοπτική Παρουσίαση του Σεναρίου
1.1 Τίτλος
«Η παραγωγή της
Ελιάς και του Λαδιού»
1.2 Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές
Γλώσσα,
Γεωγραφία, Μυθολογία, Μελέτη Περιβάλλοντος, Φυσική
1.2 Τάξεις στα οποίες μπορεί να απευθύνεται
Δ΄ Τάξη
Δημοτικού
1.4 Συμβατότητα με το Α.Π.Σ και το Δ.Ε.Π.Π.Σ
Το παρόν Εκπαιδευτικό Σενάριο βασίζεται στην 7η ενότητα του
μαθήματος της Γλώσσας «Η ελιά», στο οποίο παρατίθενται ποιήματα και λεξιλόγιο
σχετικά με το θέμα, μύθοι και συνταγές για το λάδι.
Επίσης το διδακτικό σενάριο εναρμονίζεται με Πρόγραμμα Σπουδών της
Ιστορίας της Γ΄ Δημοτικού, η οποία ασχολείται με την Ελληνική Μυθολογία, αλλά
και της Γεωγραφίας της Ε΄ Δημοτικού, όπου αναφέρεται η πανίδα της Ελλάδας.
Με αφορμή το παρόν διδακτικό σενάριο μπορεί να γίνει μια εισαγωγή στην
Φυσική ως προς τους διάφορους εναλλακτικούς τρόπους και υλικά παραγωγής
μηχανικής ενέργειας για την κίνηση του ελαιοτριβείου (ατμός, νερό,
πετρέλαιο/κάρβουνα)
1.5 Προαπαιτούμενες Γνώσεις
Προκειμένου να υλοποιηθεί ομαλά το πρόγραμμα οι μαθητές θα πρέπει ήδη να
γνωρίζουν βασικά γνώσεις της Μυθολογίας. Πιο συγκεκριμένα πρέπει να γνωρίζουν
τους βασικούς μύθους για την Θέα Αθηνά και τον Θεό Ποσειδώνα, καθώς και τα
σύμβολά τους. Ειδικότερα για την Ελιά και το Λάδι θα πρέπει να γνωρίζουν ότι
θεωρούνται κατεξοχήν ελληνικά προϊόντα και ότι η σημασία τους για την οικονομία
είναι καθοριστική.
Πέρα από γνώσεις οι μαθητές χρειάζεται να είναι εξοικειωμένοι με την
ομαδοσυνεργατική μέθοδο εργασίας, να διαθέτουν κριτική ικανότητα και να μπορούν
να επιχειρηματολογήσουν πάνω στις απόψεις τους.
1.6 Σκοπός και Στόχοι
Βασικός σκοπός του Εκπαιδευτικού Σεναρίου είναι να γνωρίσουν οι μαθητές
τον τρόπο που παράγεται το λάδι, καθώς και την εξέλιξη και πρόοδο που έχει
σημειωθεί στον τρόπο παραγωγής του.
Γνωστικοί
Στόχοι
Μέσω των δραστηριοτήτων του σεναρίου οι μαθητές θα είναι ικανοί:
- Να εντοπίζουν χρήσιμες πληροφορίες που αναγράφονται σε μια ετικέτα, λεζάντα ή ένα σύντομο κείμενο μέσα στο Μουσείο
- Να επιχειρηματολογούν και να υποστηρίζουν τις απόψεις τους.
- Να αφηγούνται ιστορίες της Ελληνικής Μυθολογίας.
- Να εξηγούν με απλά λόγια τον τρόπο λειτουργίας ενός υδροκίνητου, ατμοκίνητου και ηλεκτροκίνητου ελαιοτριβείου.
Στόχοι
Ικανοτήτων/Δεξιοτήτων
Οι μαθητές μετά το πέρας των
δραστηριοτήτων θα μπορούν:
- Να συνεργάζονται.
- Να κατανέμουν εργασίες και αρμοδιότητες.
Στόχοι
Στάσεων/Αξιών
Με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού
σεναρίου επιδιώκεται οι μαθητές:
- Να ευαισθητοποιηθούν.
- Να κατανοήσουν την αξία της ελιάς για τον ελληνικό πολιτισμό.
- Να κατανοήσουν τις διαφορετικές χρήσεις του λαδιού κατά τα παλιότερα κυρίως χρόνια.
1.7 Οργάνωση της Διδασκαλίας και απαιτούμενη Υλικοτεχνική Υποδομή
Πριν την άφιξη στον χώρο του Μουσείου οι μαθητές θα διαβάσουν δύο μύθους
για την ελιά από το βιβλίο της Γλώσσας (σελ. 31). Κατά την επίσκεψη στο
Μουσείου οι μαθητές θα εργαστούν ομαδοσυνεργατικά σε ομάδες των τεσσάρων ατόμων.
Κατά τη διάρκεια της δεύτερης διδακτικής ώρας οι μαθητές θα δουλέψουν
όλοι μαζί για να δημιουργήσουν τη Μουσειοσκευή της Ελιάς.
1.8 Εκτιμώμενη Διάρκεια
Επίσκεψη στο Μουσείο και επιπλέον μια διδακτική ώρα.
2. Περιγραφή και Αιτιολόγηση του Σεναρίου
2.1 Θεωρητική Προσέγγιση
Το θέμα του διδακτικού σεναρίου επιλέχθηκε με γνώμονα την καθημερινότητα
των μαθητών και το περιβάλλον στο οποίο ζουν. Η ελιά και το λάδι ανήκουν στον
καθημερινό κόσμο των παιδιών και αποτελούν δύο έννοιες οικείες.
Η συγκεκριμένη θεματική ενδείκνυται
για την διαθεματική προσέγγιση, καθώς μπορεί να μελετηθεί από την οπτική
διαφόρων γνωστικών αντικειμένων, όπως η γεωγραφία, η φυσική, η
ιστορία/μυθολογία και η τέχνη. Έτσι οι μαθητές θα είναι σε θέση να διαμορφώσουν
μια σφαιρική εικόνα και να αποκομίσουν ολιστικές γνώσεις και αξίες, οι οποίες
δεν θα είναι ξεκομμένες, αλλά ενταγμένες σε ένα ευρύτερο πλαίσιο.
Οι ομαδοσυνεργατικές παιγνιώδεις
δραστηριότητες, το παιχνίδι ρόλων και η κατασκευή Μουσειοσκευής αναμένεται ότι θα αυξήσουν τα κίνητρα των
μαθητών και θα τους ευαισθητοποιήσουν ακόμα περισσότερο. Μέσα από αυτές τις
δραστηριότητες οι μαθητές θα ανακαλύψουν οι ίδιοι τις γνώσεις αλληλεπιδρώντας
τόσο με τους συμμαθητές τους όσο και με το περιβάλλον του Μουσείου.
2.1.2 Διδακτική Μεθοδολογία
Το εκπαιδευτικό σενάριο σχεδιάστηκε πάνω στις
αρχές του εποικοδομισμού και της ανακαλυπτικής μάθησης. Οι μαθητές καθώς
ασχολούνται με τις δραστηριότητες που έχουν σχεδιαστεί θα έχουν την ευκαιρία να
χτίσουν μόνοι τους τις γνώσεις και να στηριχθούν στις ήδη υπάρχουσες.
Επίσης η νέα γνώση θα κατακτηθεί
μέσω της συνεργασίας και της
αλληλεπίδρασης των μαθητών με τους συμμαθητές τους, αλλά και με τα
αντικείμενα του Μουσείου και της Μουσειοσκευής, σύμφωνα με τις αρχές των
κοινωνικοπολιτισμικών θεωριών. Σε αυτή την φάση ο εκπαιδευτικός θα αναλάβει το
ρόλο του εμψυχωτή, συνεργάτη και διευκολυντή.
Τέλος θα γίνει εφαρμογή του μοντέλου
της αφομοίωσης, της ενσωμάτωσης και της πολυπολιτισμικής εκπαίδευσης. Εφόσον
υπάρχουν μετανάστες μαθητές θα καταβληθεί προσπάθεια ειρηνικής συνύπαρξης και
σεβασμού των βασικών στοιχείων των διαφόρων πολιτισμών, αλλά και η ενσωμάτωση
των μεταναστών στις ελληνικές παραδόσεις, τις αξίες και γενικότερα τον
πολιτισμό.
2.2 Προτεινόμενο Σενάριο
1η
Διδακτική Ώρα
Επίσκεψη στο Μουσείο
Ελιάς και Ελληνικού Λαδιού Σπάρτης
Το πρόγραμμα ξεκινά πριν την
άφιξη των μαθητών στο Μουσείο. Μέσα στο λεωφορείο οι μαθητές διαβάζουν δύο
σχετικούς μύθους
από το βιβλίο της Γλώσσας (σελ. 31). Έτσι διεγείρεται το ενδιαφέρον των μαθητών
και έρχονται σε επαφή με το θέμα ο οποίο θα τους απασχολήσει στην επίσκεψή τους
στο Μουσείο.
Μέσα στο Μουσείο οι μαθητές
χωρίζονται τυχαία κορδελίτσες διαφορετικού χρώματος σε ομάδες των τεσσάρων
ατόμων και σε κάθε ομάδα δίνονται καρτελίτσες με μια ιστορία και τις οδηγίες
των δραστηριοτήτων. Κάθε ομάδα περιηγείται στον πρώτο όροφο του Μουσείου στον
χώρο όπου υπάρχουν παλιά εργαλεία, σκεύη, πιθάρια κτλ και διαλέγει (σημειώνει
τον αριθμό του εκθέματος ή το σχεδιάζει) αυτά που της έκαναν εντύπωση για να
δημιουργήσει τον ελαιοτριβείο. Στο τέλος του παιχνιδιού κάθε ομάδα θα παρουσιάσει
στις υπόλοιπες ότι επέλεξε και θα πρέπει να είναι σε θέση να
αιτιολογήσει αλλά και να υποθέσει την χρησιμότητα του κάθε σκεύους.
Η επόμενη
καρτελίτσα οδηγεί τους μαθητές στο ισόγειο, όπου βρίσκονται μεγάλα μηχανήματα.
Η τέταρτη καρτέλα οδηγεί τους μαθητές σε διαφορετικές διαδραστικές μακέτες
ελαιοτριβείων. Κάθε ομάδα παρατηρεί τον τρόπο λειτουργίας του ελαιοτριβείου της
και τη διάταξη των αντικειμένων.
Αφού όλες οι
ομάδες ολοκληρώσουν την πρώτη δραστηριότητα χωρίζονται σε τρεις ομάδες και
παίζουν ένα παιχνίδι ρόλων.
Με το παιχνίδι
ρόλων ολοκληρώνεται η πρώτη φάση του σεναρίου διδασκαλίας. Κατά τη διάρκεια των
δραστηριοτήτων ο δάσκαλος αξιολογεί συνεχώς την πορεία της εργασίας των μαθητών
και σε περίπτωση δυσκολιών αναπροσαρμόζει τις οδηγίες και τις δραστηριότητες
δίνοντας κατευθυντήριες γραμμές.
2η
Διδακτική Ώρα
Ανατροφοδότηση
και Αξιολόγηση
Οι μαθητές στο επόμενο μάθημα
συγκεντρώνουν οτιδήποτε έχει σχέση με την ελιά και το λάδι (κλαδιά ελιάς, εικόνες,
φωτογραφίες, μύθους, ιστορίες από μεγαλύτερους ανθρώπους, πληροφορίες για την
αξία της ελιάς σε άλλες χώρες) για να φτιάξουν την Μουσειοσκευή της τάξης.
Τελευταίο στάδιο είναι η τελική αξιολόγηση
του προγράμματος από τους ίδιους τους μαθητές. Μπορούν να γράψουν ή να πουν
προφορικά τι τους άρεσε, τι θα προσέθεταν
ή τι θα άλλαζαν στο εκπαιδευτικό σενάριο έτσι ώστε να γίνει καλύτερο.
Της
Άλκηστης-Κυριακής
Γεωργούλη
Αθήνα
Ιούνιος 2014